غرونه او سيندونه
د هندوکش غر: دا غر دهيواد په منځ کی داسې غځيدلی پروت دی چی د هيواد شمالي برخه د جنوب،اوجنوب ختيزو برخو څخه بيلوي . د سمندر له سطحې نه يې لوړوالی ٧٧٤٠ متره دی . لوړه څوکه يې د تيراج مير په نامه ياديږی چې تل په واروو پوښل شوی وی . دهيواد زياتره سيندونه له همدی غره او يا يې له څانګو څخه سر چينه اخلی. مشهور کوتلونه يې خاواک، سالنګ او بروغيل دي
د بابا غر : دا غر دهندوکش له غره څخه د باميان شيله بيلوي او دلويديز خواته د ٢٠٠ کيلو مترو په اوږ دوالي غځيدلی دی ، جګوالی يې د هندوکش غره په پرتله لږ دی. لوړه څوکه يې د شاه فولادي په نامه ياديږي او د هلمند سيند له همدې غره څخه سرچينه اخلي
سفيدکوه : د با با له غره څخه دهرات تر شمال لويديز پوری غځيدلی دی . د مرغاب سيند اود هريرود ځنې مرستيالان سيندونه له همدی غره څخه
سر چينه اخلی
سياه کوه : دا غر هم له بابا غره څخه د سفيد کوه سره غبرګ دهرات تر جنوب – لويديز پوری غځيدلی دی خاشرود سيند له همدې غره څخه سر چينه اخلی
سپين غر: نو موړی غر د پيښور ښار له لويديز څخه د کابل ښار د تر جنوب پوری غځيدلی دی، يوه څانګه يی ننګرهار له پکتيا څخه بيلوی، لوړه څوکه يې ٤٧٥٥ متره ده
سليمان غر: دا غر هم په جنوب کی غځيدلی دی چی شمالی لړۍ يی تر سپين غر پوری رسيږی . لوړ څوکه يی د سليمان تخت په نامه ياديږی
تير بند ترکستان: نوموړی غر له بابا غره څخه پيل شوی او د شمال خوا ته تر بالا مرغاب پورې غځيدلی دی. سربيره پر دغو يادو شويو غرونو ، نور کوچني غرونه لکه : واخان، نورستان، هندوراج، خواجه محمد، سفيد خرس،لعل، بند بايان، هزارسنګ، کفتر خانه، فيروز کوه، بادغيسات، سيابوبک، التيمور، چاګايي، شيرم، البرز، شاديان هم د يادونې وړ دي
سيندونه : په افغانستان کې زيات سيندونه بهيږي چې مشهور يې دادي کابل سيند : د پغمان داونې درې نه سرچينه اخلي ، د کابل ښار له منځ نه تيريږي او د ختيځ په لور جريان لري . د لارې په اوږدو کې د لوګر ، پنجشير ، الينګار ، اليشنګ او کنړ سيند ورسره يوځای کيږي او په پای کې اټک ته نږدې د سند سيند ته تويږي .
هلمند سيند : داد افغانستان دلويو اواوږدو سيندونه څخه شميرل کيږي . د بابا له غره څخه سرچينه اخلي او د هيواد جنوب لويديز لور ته بهيږي .د کندهار او ارزګان په ولايتونو کې ترنک ،ارغستان او ارغنداب سيندونه ورسره يو ځای کيږي او وروسته هامون هلمند کې تويږي.
...د افغانستان نور مشهور سيندونه دادي : فراه رود ، خاشرود ، هريرود