تاریخ و چگونگی ورود عرب و سادات به افغانستان

سید محمد رضا علوی

مطلب مهم این‏که عرب در اصول و اساس خود دو پایه‏ ی بزرگ نسبی دارد: یکی «قحطانیان» که به‏ آن‏ها «عرب جنوبی» گفته می‏شود، خاستگاه ایشان یمن است و خود را عرب اصیل می‏دانند. نسب این‏گروه به‏ یعرب بن‏ قحطان بن‏ هود بن‏ شالخ بن‏ أرفخشذ بن‏ سام بن ‏نوح بن‏ لامک بن ‏متوشلخ بن‏ إدریس بن یارد بن مهلائیل بن قینان بن أنوش بن شیث بن آدم می‌رسد. دیگر «عدنانیان» که به‏ایشان «عرب شمالی» گفته می‏شود و نسب شان به‏ یکی از شاخه‌های عبری می‌رسد. آنان فرزندان ‌«عدنان بن إسماعیل بن إبراهیم» هستند، لذا آنان را عرب «عدنانی» می‌گویند، عدنان بیست و یکمین جدّ پدری پیامبر اکرم است که فرمود: «اذا بلغ نسبی الی عدنان فامسکوا» قبیله ‏ی‏‏ قریش یکی از مهم‏ ترین قبایل عدنانی است و سادات جزء از این شاخه می‏باشند. درافغانستان از هردو تیره‏ ی عربی وجود دارند، ولی به ‏نظر می‏رسد از شاخه ‏ی عدنانی بیش‏تر باشد. امروزه قوم عرب یکی از اقوام رسمی و ثبت شده در دیتابیس ملی افغانستان است که افراد و خانواده‏ های متعلق به‏ این قوم به‏ طور پراکنده در ۳۴ ولایت این‏ کشور زندگی می‏کنند و به‏زبان‌های دری، پشتو، اوزبیکی، پشه‌ای، بلوچی، نورستانی، ترکمنی سخن می‏زنند. در نقاطی از صفحات شمال کشور به‏ لسان عربی تکلم می‏نمایند. در باره‏ی تعداد دقیق نفوس شان نمی‏توان نظر قطعی داد. کاربرد القاب و عناوین در میان عرب‏های افغان عبارت‏اند از: ۱- سیّد (سادات( ۲- خواجه، ۳- حضرت، ۴- پاچا، ۵- ایشان، ۶- میر، ۷- آغا، ۸- میا، ۹- انصاری، ۱۰- هاشمی، ۱۱- قریشی، ۱۲- قاضى (در ولایت غور) ۱۳- پاشاه، ۱۴- براهوی، ۱۵- پادشاه، ۱۶- تمیمی، ۱۷- مُقبل، ۱۸- صاحب‏زاده، ۱۹- گیلانی، ۲۰- مجددی، ۲۱- عباسی، ۲۲- پیر ـ پیرزداه، ۲۳- نقیب، ۲۴- شریف، ۲۷ ـ کیانی، ۲۸ ـ شاه... و دیگر القاب‏اند که در میان اقوام عرب افغان معمول است.