د انتخابونو درناوي
عمران اختر
د انتخابونو درناوی د نورو د پریکړو، خوښ او ناخوښ ته د منلو، ستاینې او درناوي عمل ته اشاره کوي، حتی که د انتخابونو توپیر هم وجود ولري. پدې برخه کې د افرادو خپلواکي او آزادۍ پیژندل او هغوي ته ارزښت ورکول شامل دي ترڅو خپل انتخابونه وکړي، پرته له دې چې زموږ خپل باورونه، قضاوتونه، یا توقعات په دوی باندې تحمیل شي. همدارنګه، یوه بله اصطلاح د انتخابونو ازادي د افرادو بنسټیز حق ته اشاره کوي چې د خپل ژوند په اړه پریکړې او انتخابونه وکړي، د بې ځایه نفوذ، جبر او تبعیض څخه پاک اووسي، دا د شخصي، ټولنیز، کلتوري او سیاسي ډومینونو په ګډون د ژوند په مختلفو اړخونو کې د خپلواکۍ د کړنو وړتیا ښايي. د انتخابونو د آزادۍ احساس د انفرادي هوساینې، ځان بسیاینې، او شخصي بشپړتیا سره مرسته کوي. دا د بشري حقونو بنسټیز اړخ دی او د ټول شموله، دیموکراتیکو او عادلانه ټولنو د ودې لپاره اړین دی.
ملګري، فامیل غړي او د ټولنې افراد باید پر دې پوه شي چې د نورو انتخابونو ته درناوي ولري، ځکه هر کله چې په ټولنه کې د نظریاتو شخړي او یا په ټولنه کې د افرادو ترمنیځ شخړي رامنیځته کیږي، د دوي ترمنیځ درک او متقابل احترام شتون اړین دي، ترڅو د شخړو مخنیوي وشي. اصلاحي نیوکو او یا اصلاحي نظریاتو بیانول خپله مهارت ته اړتیا لري، ترڅو په څه ډول یو شخص ته اصلاحي خبرې ترسره شي.! زمونږ په ټولنه کې تل د ویلو طرز او طریقه په جدې او بې قضاوته بڼه ترسره کږي، نو هماغه ده چې د افرادو درک ونه شي، او نتیجه یې پر شخړو تمامه شي. که یو چا تاسې ته خپلې پریکړې، انتخابونه او خوښ او ناخوښ بیان کړي، نو احترام یې باید وشي، او پریږدئ چې خلک پخپله ژوند وکړي، هیڅوک هم ستاسې پر انتخابونو مطابق ژوند نه شي کولاي ځکه په دې نړۍ کې میلونونه انسانان ژوند کوي، او دوي د یو بل پر پریکړو او انتخابونو ژوند نه شي ترسره کیدلای، خپلې پریکړې او انتخابونه پر نورو مه تحمیلوئ. هر انسان خپله نړۍ، د ژوند دایره او خوښ او ناخوښ لري، ځکه د الله تعالی نظام او انساني تولید په همدې شکل تنظیم شوي دي چې هر څوک خپل انساني حقوق ولري او د خپلو انتخابونو مطابق ژوند وکړي.
د نورو انتخابونو ته درناوی کول د خلاص ذهن او غیر قضاوت چلند ته اړتیا لري. دلته ځینې لارښوونې دي چې تاسو سره د نورو انتخابونو درناوی کولو کې مرسته کوي:
1. انفرادي خودمختاري ومنئ: پوه شئ چې هر شخص حق لري د خپلو ارزښتونو، تجربو او شرایطو پراساس پریکړې وکړي. په دې پوه شئ چې د دوی انتخاب ممکن ستاسو څخه توپیر ولري، او دا سمه ده.
2. شخصي تعصبونه او قضاوتونه مه کوئ: په نورو باندې د خپلو عقیدو، نظرونو، یا خوښیو له تحمیل څخه ډډه وکړئ. په دې پوه شئ چې فکر او انتخاب د انسان د وجود طبیعي برخه ده.
3. د فعال اوریدلو هڅه وکړئ: کله چې یو څوک خپل انتخاب یا پریکړې له تاسو سره شریکوي، په دقت سره یې واورئ او د دوی د لید درک کولو هڅه وکړئ. د هغوی د استدلال او هڅونې په اړه بصیرت ترلاسه کولو لپاره پوښتنې وکړئ.
4. د غیر ضروري نیوکو یا لاسوهنو څخه ډډه وکړئ: پرته لدې چې د یو چا انتخاب مستقیمآ نورو ته زیان ورسوي، دا مهمه ده چې د دوی په پریکړو کې د نیوکې یا مداخلې څخه ډډه وکړئ. نورو ته اجازه ورکړئ چې د دوی انتخابونه وپلټي او له هغوي څخه زده کړه وکړي.
5. خواخوږۍ او تفاهم ته وده ورکړئ: خپل ځان د هغه شخص په څير تصور کړئ او هڅه وکړئ او هر څه د هغوي له لید څخه وګورئ. په دې پوه شئ چې د دوی انتخابونه ممکن د فکتورونو لخوا اغیزمن کیدای شي چې تاسو پرې نه پوهیږئ.
6. ملاتړ او هڅول: حتی که تاسو د یو چا له انتخاب سره موافق نه یاست، ملاتړ او هڅونه یې وکړئ که دا د دوی شخصي ارزښتونو او اهدافو سره سمون ولري. د پریکړو کولو حق ته درناوی وکړئ او که دوی مرستې ته اړتیا ولري د دوی لپاره حاضر شئ.
7. سم حدود وټاکئ: پداسې حال کې چې دا مهمه ده چې د نورو انتخابونو ته درناوی وشي، دا هم اړینه ده چې خپل سرحدونه تاسیس او د اړیکو حدود وټاکئ. په دې سره تاسو کولی شئ چې په فعالیتونو یا چلندونو کې احتیاط وکړئ او خپلو ارزښتونو خلاف کړنې ترسره نه کړئ.
په یاد ولرئ، د نورو انتخابونو ته درناوی په دې معنی نه دی چې تاسو باید د دوی پریکړو سره موافق یاست یا د دوي پریکړو او انتخابونو ته احترام لرئ، ځکه همدا کړنه ددې باعث ګرځې چې ستاسو پریکړو، انتخابونو، خوښ او ناخوښ ته به احترام وکړای شي. په ساده ډول معنی یې د نورو فردي خپلواکي منل او د وقار او تفاهم سره چلند کولو په معنا راځي
په افغانستان کې د انتخابونو درناوي ته د ودې ورکولو هڅې څو اړخیزې کړنلارې ته اړتیا لري چې کلتوري، ټولنیز، اقتصادي او سیاسي عوامل په نښه کړي. پدې کې د زده کړې وده، د محرومو ټولنو پیاوړتیا، د قانوني چوکاټونو پیاوړتیا، د ټول شموله خبرو اترو هڅول، او د تبعیض ننګونو عملونه شامل دي. د یوې هر اړخیزې او باعزته ټولنې په لور د کار کولو له لارې، افغانستان کولی شي داسې چاپیریال رامینځته کړي چې د افرادو انتخابونو ته درناوي او احترام وشي..
