نام نویسنده: محمدمصطفی محمدیار (کارشناس ارشد در رشته حقوق خصوصی)

حق ازدواج که یکی از موهبت‏های الهی است تنها نیاز آن در وجود انسان‏ها نفهته نیست بلکه برای سایر موجودات نیز جفتی خلق شده تا هر کدام از زوج‏ها خود را در کنار دیگری جوره کرده و مکمل همدیگر باشند و از مزایای داشتن زوج سود لازمه را ببرند. پس درین میان انسان‏ها که اشرف مخلوقات هستند، به طریق اولی که هیچ کدام شان بدون جفت هست نشده است و برای هر زن مردی آفریده شده و برای هر مردی، زن. آنچه درین میان حتی از نزد مقنن مغفول و متروک باقی مانده است، حق ازدواج اشخاص خنثی است که در قوانین افغانستان مرتبط به امر ازدواج فاقد حکم است.

سابقه‏دار ترین قانون نافذ افغانستان درین امر که تعیین کننده احکام پیرامون ازدواج است، قانون مدنی افغانستان مصوب 1355 است. این قانون در ماده 60 ازدواج را چنین تعریف می‏کند: «ازدواج عقدی است که معاشرت زن و مرد را به مقصد تشکیل فامیل مشروع گردانیده حقوق و واجبات طرفین را به وجود می‏آورد». درین تعریف دیده می‏شود که قانون‏گذار از واژه‏های زن و مرد استفاده کرده است و طبق ظاهر این ماده، قانون مدنی ما حق ازدواج را برای زن و مرد می‏شناسد و برای کسان که خارج از اطلاق زن و مرد است، حکم وجود ندارد و حق ازدواج ایشان مورد تصریح و شناسایی قرار نگرفته است.

در حال که باید برای این عده اشخاص نیز حق ازدواج را به رسمیت شناخت. چون در صورت که ایشان عاجز از ایفا و استیفای حق جنسی باشند، به این معنی نیست که ایشان باید محروم از سایر مزایای ازدواج نیز بمانند. چون امور جنسی و زاد و ولد یگانه حکمت نهفته در ازدواج نیست بلکه ازدواج بر علاوه اهداف مادی (از قبیل امور جنسی و تناسلی) اهداف معنوی و والای دیگری نیز دارد، مانند داشتن یک همسر، همراز و همدم و داشتن کسی که بتوان با او درد دل کرد و برای او زندگی خود را وقف کرد و به او عشق ورزید و ابراز محبت کرد. در حال که قبلا در گفتار اول دیدیم که جنس خنثی نیز میل نزدیکی دارند.

مصداق کسان که زاد و ولد نمی‏توانند، مردان عقیم و زنان یائسه هستند ولی می‏خواهند برای اطفای غریزه جنسی همسر بگزینند و یا در برخ اشخاص کبیر و سنین بالا که دیگر علاقه‏ی به امور جنسی ندارند ولی می‏خواهند از سایر مزایای معنوی، عاطفی و اخلاقی ازدواج مستفید شوند و این مورد می‏تواند در هر شخص یعنی از زن و مرد و حتی در جنس خنثی، موجود باشد. لذا خوب است که تعریف ازدواج در قانون مدنی طور اصلاح شود که ازدواج اقلیت‏های جنسی را نیز به رسمیت بشناسد. چون تعریف قانون مدنی از ازدواج، آن را مشروع گرداننده معاشرت به مقصد تشکیل فامیل معرفی می‏کند ولی این مشروعیت را فقط میان زن و مرد می‏شناسد و ظاهر آن اقلیت‏های جنسی یا همان جنس خنثی را مستحق ازدواج کردن ندانسته است، مگر این که واژه زن را به خنثی انثی و واژه مرد را به خنثی ذکر نیز تعمیم بدهیم. در حال که این تفسیر برخلاف اراده‏ی مقنن است. چون در صورت که مقنن اراده‏ی مشروع گردانیدن ازدواج میان اشخاص خنثی را می‏داشت مانند 2057 در باب حق میراث اشخاص خنثی به گونه‏ی صریح از ایشان نام می‏برد و این کاری است که مقنن آن را در مواد مربوط به ازدواج نکرده است و منظور وی در ازدواج زن و مرد ظهور دارد.

در کنار قانون مدنی افغانستان، قانون احوال شخصیه اهل تشیع مصوب 1388 است که احکام ازدواج اهل تشیع را مشخص می‏کند. درین قانون، ازدواج تعریف نشده است اما در ماده 78 زمان که اصطلاح خواستگاری را تعریف می‏کند، چنین بیان می‏دارد: «خواستگاری عبارت از تقاضای ازدواج مرد از زن است که با رعایت شرایط ذیل صورت می‏گیرد...» و به همین سان در سایر مواد نیز وجود زن و مرد برای تحقق ازدواج دیده می‏شود. درین قانون هم به نظر می‏رسد که مقنن برای ازدواج اقلیت‏های جنسی حکمی ندارد، چون اگر برای ایشان نیز حق ازدواج قایل می‏بود، مانند ماده 212 که حق ارث بردن اشخاص خنثی را منظور داشته است، در مباحث ازدواج به طور صریح از ایشان ذکری می‏کرد، در حال که تقنین‏گر بسان قانون مدنی از این نکته مغفول مانده است فقط برای زن و مرد حق ازدواج را شناخته است.

این در حال است که قانون اساسی افغانستان طی ماده 22 خود تبعیض و امتیاز را ممنوع دانسته و اتباع افغانستان را در برابر قانون دارای حقوق و وجایب مساوی می‏داند. در نتیجه، قانون مدنی و قانون احوال شخصیه اهل تشیع که قوانین مادون بر قانون اساسی هستند، فاقد این حسنه بوده و نیاز به تعدیل دارند تا باشد که به وسیله‏ی این اصلاحیه و نقص‏زدایی به حقوق مستحقین رسمیت بخشیده و امور مربوطه‏ی ایشان نظم لازم را بیابد.

لینک نشر این مقاله در صفحه انترنتی «جمعیت اصلاح افغانستان»

https://www.eslahonline.net/2022/11/19/marriage/

لینک نشر این مقاله در صفحه انترنتی «روزنامه پیرامون»

https://peiramoon.com/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AD%D9%82-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A7%D8%B4%D8%AE%D8%A7%D8%B5-%D8%AE%D9%86%D8%AB%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%81/?fbclid=IwAR2lM1H354CFlvWd_RIS9foTqOGrZsfr3lndvx3JfG7abRdTTjSUn9pvMu4

صفحه فیسبوک مربوط به عکاسی از همین نویسنده

https://www.facebook.com/PhotographyMuhammadZai

صفحه تویتر همین نویسنده، برای دستیافتن به لینک سایر نوشته‏ها و مقاله‏های وی که در دیگر رسانه‏ها به نشر رسیده‏اند

https://twitter.com/Mohamma06817432

صفحه لینکدن همین نویسنده، برای اطلاع از سایر سویه تعلیمی، تحصیلی و تجربه و سابقه کاری وی

https://www.linkedin.com/in/mohammad-mustafa-muhammadyar-16099b177/