پیاده کردن مسیر سرک
—————————-—-
» نقشه بردرای مسیر:
برای اجرای ساختمان‌های خطی (سرک، راه‌آهن، لوله کشی آب، فاضلاب، خطوط انتقال نیرو و مانند اینها) لازم است ابتدا در مورد مسیر انتخابی مطالعات کلی صورت گیرد، اسناد و نقشه های لازم تهیه می‌شود، سپس به کمک این نقشه ها و با در نظر گرفتن شرایط و جهات مختلف، طرح مسیر تهیه و سپس تطبیق می‌شود. در تمام این موارد مخصوصاً در راه های ارتباطی نقشه برداری وظیفح حساس و چشم گیر دارد. انجام پروژه مسیر و سرکسازی از قدیم، برای اهداف مختلف از قبیل توسعه صنعتی، زراعتی، اقتصادی، نظامی، امنیتی و… امری اجتناب برای بشر  بوده است. راه بعنوان نواری برای عبور وسائل نقلیه تایر دار باید یک سلسله خصوصیات تخنیکی را با توجه به اهمیت آن داشته داشته باشد. طرح هندسی راه شامل تعیین مسیر بین نقاط مفروضه، تعیین حجم کندنکاری و پُرکاری، مشخص کردن فاصله متوسط حمل و نقل خاک، تعیین محل ساختمانهای سرک شامل: پل، پلچک و دیوار استنادی، رسم قوس‌های افقی و قائم و تعیین جزئیات آنها و نهایتاً ارائه جدولی جهت اجرای آنها بر روی زمین می باشد. در مجموع طرح هندسی سرک تمام مشخصه هایی که در یک سرک مورد نیاز است را نشان می دهد.

مراحل اساسی احداث یک مسیر سرک به ترتیب عبارتند از:

۱- مطالعات و شناسایی اولیه و طرح مقدماتی مسیر.

۲- تهیه نقشه توپوگرافی بزرگ مقیاس و به عرض کافی ( ۱۰۰ تا ۵۰۰ ) متر در دو طرف مسیر انتخاب شده در طرح مقدماتی و این در نقشه برداری شاهراه‌ها و خطوط راه آهن با مقیاس ۱/۵۰۰ تا ۱/۱۰۰۰ و با خطوط هم سطح ۰/۵ تا ۱ متری و در سرکهای درجه یک و دو با مقیاس ۱/۱۰۰۰ تا ۱/۲۰۰۰ و با خطوط تراز ۲ متری تهیه می شود.
برای راه‌های روستایی می توان به تهیه مقاطع طولی و عرضی از مسیر اکتفا کرد.

۳- طرح نهایی مسیر : انتخاب مسیر بر روی نقشه توپوگرافی که با توجه به محدودیتها و نقاط اجباری مسیر، طرح اجرا می‌گردد.

۴- پیاده کردن مسیر بروی زمین : روشهای مختلفی برای پیاده کردن مسیر هست که در ادامه مطلب به توضیح آن پرداخته می شود.
۵- تهیه مقطع طولی از مسیر در تمام طول مسیر که مقیاس طولی آن معمولاً همان مقیاس نقشه توپوگرافی است.

۶- انتخاب خط پروژه طولی.

۷- تهیه مقاطع عرضی و تعیین خط پروژه عرضی، این کار برای برآورد حجم عملیات خاکی و تعیین وضعیت عرضی مسیر انجام می شود.

۸- محاسبه حجم عملیات خاکی که با استفاده از مقاطع طولی و عرضی مسیر و خط پروژه صورت می گیرد.

۹- برآورد هزینه ساخت مسیر.

۱۰- اجرای عملیات و کنترل کار در حین انجام کار.

» مطالعات اولیه و طرح مقدماتی مسیر ( شناسایی ):
در این مرحله، توسط انجنیران طراح یا دیزاین، اطلاعات، مدارک، نقشه و عکسهای هوایی مرتبط با طرح در صورت موجود بودن، از ادارات ذیربط و سپس مطالعات اولیه روی نقشه های متوسط مقیاس از منطقه در صورت موجود بودن و همچنین عکسهای هوایی، صورت گرفته و نهایتاً یک یا چند مسیر انتخابی بر روی نقشه گرفته شده و عکسهای هوایی مبدأ و مقصد انتخاب میگردد.
با اعزام گروههای مختلف کارشناس، طرح از نظر ابعاد مختلف مورد بررسی قرار می گیرد.
از جمله این بررسی ها، بررسی از نظر زمین شناسی، زراعتی، خاک شناسی، زیست محیطی، اقتصادی، حمل و نقل و نقاط اجباری ( مسیر حتماً باید از آنها عبور کند ) و … به دفعات مورد تحقیق، مطالعه و بازدید قرار می گیرد.

از این نظر برای اینکه سرعت کار بالا برود از چهار کارشناس مجرب استفاده می شود:
۱- مهندس راه: وظیفه آن اطلاعاتی در مورد وضعیت فیزیکی منطقه و اطلاعاتی در مورد موارد فنی مسیر می باشد.
۲- کارشناس زمین شناسی: وظیفه آن مطالعات در مورد پوسته زمین و همچنین آزمایش جنس خاک.
۳- کارشناس آمار: مسیر احداثی برای چند روستا و شهر قابل بهره برداری و برآورد هزینه هاست.
۴- کارشناس محیط زیست: وظیفه آن شناسایی و بررسی میزان خسارت مسیر به منافع طبیعی، به هر صورت مطالعات صورت گرفته به صورت راپورها برای هر مسیر در اختیار دیزاینران قرار می گیرد، سپس مشاور با در نظر گرفتن نظرات و پیشنهادات دونر و گزارشات کارشناسی جمع آوری شده در بهترین مسیر را از بین مسیرهای پیشنهادی، که از بالاترین امتیاز برخوردار است انتخاب می کنند.

» تهیه نقشه توپوگرافی بزرگ مقیاس:
در این مرحله محور انتخابی مسیر مشخص و انتخاب شده، نقشه توپوگرافی بزرگ مقیاس معمولاً به مقیاس ۱/۲۰۰۰ با منحنی ۲متری، در قسمت موترو که محور تقریبی در وسط آن است تهیه می گردد. معمولاً نقشه توپوگرافی مورد نظر را به طریق نقشه برداری زمینی یا ترکیبی از نقشه برداری هوایی و زمینی تهیه می کنند و انتخاب هر یک از شیوه ها بستگی به بزرگی منطقه و همچنین وضعیت منطقه و بررسی اقتصادی هزینه را دارد.

پس از تهیه نقشه توپوگرافی بزرگ مقیاس از منطقه مسیر تقریبی انتخاب شده بین مبدأ و مقصد، طرح نهایی مسیر انجام می گیرد. در طرح هندسی سرکها علاوه بر در نظر گرفتن موارد کُلی از جمله برآورد هزینه، باید به معیارهای طرح هندسی مانند معیارهای اجباری توجه نمود. حداقل معیارهایی که در طراحی و به جهت تأمین ایمنی سرک مورد نظر قرار می گیرد عبارتند از:
۱- سرعت طرح یا دیزاین
۲- عرض شانه
۳- قوسهای افقی
۴- میل های طولی
۵- میل های عرضی
۶- عرض سرک
۷- عرض خط عبور
۸- عرض پل
۹- قوسهای افقی

» پیاده کردن مسیر:
پلان یک مسیر سرک بین مبدأ و مقصد را در نظر می گیرند. منظور از پیاده کردن مسیر، میخ کوبی محور مسیر در امتداد افقی ( پلان ) آن، روی زمین است که شامل سه مرحله اساسی است:
۱- پیاده کردن رأس هر قوس
۲- پیاده کردن قسمت های مستقیم مسیر
۳- پیاده کردن قوسها

» پیاده کردن رأس هر قوس روی زمین:
در این مرحله باید رأس هر قوس یعنی محل تقاطع دو مسیر مستقیم را که اصطلاحاً به آن سومه نیز می گویند. برروی زمین پیاده کنیم. همان طور که در قسمت های قبل توضیح داده شد. پس از تهیه نقشه توپوگرافی بر پایه یک سری نقاط اصلی مختصات دار که رئوس پیمایش را تشکیل می دهند تهیه شده است.
بنابراین محل تقاطع هر دو مسیر مستقیم از محور راه یعنی رئوس قوسها پس از طراحی روی نقشه به سهولت می توان رئوس قوسها را به کمک نقاط اساسی یا بنچ‌مارک، که روی زمین موجود وقبلا کانکریت شده اند به روشهای زیر روی زمین پیاده نمود.
۱- روش مختصات قطبی ( وتر، زاویه انحراف )
۲- روش مختصات دو قطبی ( تقاطع )
۳- روش آفست
۴- روش عوارض ( پستی و بلندی زمین )

» ترسیم مقطع طولی از مسیر و انتخاب خط پروژه:
در این مرحله از کُل مسیر سرک که با عمل میخ کوبی روی زمین پیاده شده، مقطع طولی با مقیاس متناسب با مقیاس نقشه توپوگرافی تهیه می گردد. منظور از مقطع طولی، فصل مشترک صفحه قائم فرضی است که از محور میخ کوبی شده روی زمین عبور می کند و به صورت خط شکسته ای که پستی و بلندی محور مسیر را نشان می دهد دیده خواهد شد.
در عمل برای ترسیم مقطع طولی لازم است بین نقاط میخ کوبی شده ترازیابی انجام گرفته و به کلیه نقاط ارتفاع داده شود و نهایتاً با داشتن ارتفاع هر یک از میخ خا و فواصل افقی بین آنها مقطع طولی رسم می گردد.
پس از تهیه و رسم مقطع طولی، خطی روی مقطع طولی با توجه به مشخصات تخنیکی و نوع مسیر، طرح می گردد که به آن خط پروژه گویند. در واقع خط پروژه، مقطع طولی مسیر در پایان ساختمان راه یابه عبارتی میل سطح تمام شده را در امتداد مسیر گفته می شود.

هنگام طراحی یا دیزاین خط پروژه توسط انجنیران دیزاین باید به نکات اساسی متعددی توجه گردد از جمله:
۱- فیصدی میل خط پروژه نباید از حد مجاز تجاوز نماید.
۲- باید از میل های طولانی و زیاد پرهیز کنیم.
۳- خط پروژه باید از نقاط اجباری تعیین شده بگذرد.
۴- خط پروژه طوری طراحی شود که در عملیات کندنکاری و پُرکاری یک عمل تعادلی بر قرار باشد.
۵- قسمت های مستقیم خط پروژه در محل تقاطع، به وسیله قوس های قائم مناسب به یکدیگر متصل و از طرح قوس های با شعاع کم وبا دور خطرناک پرهیز گردد.

» ترسیم مقطع عرضی:
چنانچه صفحه قائمی عمود بر مسیر از هر نقطه مسیر بگذرد و فصل مشترک آن را با زمین ( درعرض سرک )  مشخص و رسم نمائیم به آن مقطع عرضی میگویند.
معمولاً مقطع عرضی پس از رسم مقطع طولی رسم می گردد و جهت رسم مقطع عرضی مقیاس انتخابی برای فواصل ده برابر مقیاس ارتفاع انتخاب می گردد.
جهت ترسیم مقطع عرضی، ابتداء امتداد عمود بر محور سرک را در نقطه میخ کوبی شده ( روی محور ) مشخص گردد و سپس در طرفین محور سرک، نقاط مورد نیاز را به فاصله لازم در نظر گرفته و فاصله افقی نقاط را اندازه گیری و با انجام مسطح کردن بین نقاط اختلاف ارتفاع آنها را نسبت به یکدیگر تعیین می کنیم. پس از تعیین فاصله افقی و اختلاف ارتفاع نقاط در طرفین نقاط میخ کوبی شده روی محور باید ارتفاع نقاط مسطح شده در مقطع عرضی را محاسبه نمود این کار با معلوم بودن ارتفاع نقاط میخ کوبی شده روی محور و اختلاف ارتفاع نقاط روی مقطع عرضی نسبت به میخ اصلی روی محور به سهولت امکان پذیر است. نهایتاً با معلوم بودن ارتفاع نقاط روی مقطع عرضی و فاصله افقی آنها، عمل ترسیم با مقیاس در نظر گرفته شده انجام می دهیم.

» محاسبه حجم عملیات خاکی:
در این مرحله با توجه به مقطع طولی ترسیم شده که خط پروژه نیز روی آن طراحی شده است و همچنین مقاطع عرضی ترسیم شده از سرک که علاوه بر خط مقطع عرضی زمین در هر نقطه، مقطع عرضی سرک پس از ساختمان سرک نیز روی آن منطبق شده است حجم عملیات کندنکاری (CUT) و پُرکاری (FILL) محاسبه می گردد.

نویسنده و تهیه کننده : نگار قدیمی
منبع: سایت اینترنیتی انجینرپلس
 ————
» نوت: طبق قانون جدید فیسبوک و
به اميد يك افغانستان آرام و آباد 🇦🇫.