د مطالعې لپاره څه ډول چاپېریال مناسب دی؟
لیکنه ـ ریاض مقامزی
مطالعه هغه چاره ده، چې انسان پرې په بېلابېلو برخو کې خپل فکر ته هر اړخیز معلومات ور سپاري او په دې توګه یې نړۍ لید پراخېږي. هغوی چې ښه او معناداره مطالعه کوي په فکر، رفتار او خبرو کې یې ځانګړی توپیر رامنځته کېږي او خلک یې لیدلو او اورېدلو ته لېوالتیا پیدا کوي؛ خو اصلي بحث دا دی، چې د ښې مطالعې لپاره څه ډول چاپېریال باید موجود وي؟
موږ په دې لیکنه کې پر همدې موضوع خبرې کړي دي. د لیکنې تر پایه به پوه شئ، چې د ګټورې لپاره باید څه ډول چاپېریال برابر کړو.
د مطالعې چاپېریال
د ښې او ګټورې مطالعې لپاره د چاپېریال څخه موخه دا ده، چې انسان په څه ډول حالت کې ښه مطالعه کولای شوي. مطالعه باید د شپې وشي او که د ورځې له خوا؟ په ناسته او که په ملاسته؟ شاوخوا باید ارامه وي او که شورماشور؟ دا او دې ته ورته نورې ډېرې پوښتنې دي، چې په دقیقه بڼه ځواب شوي دي.
لومړی| شپه که ورځ؟
لکه د نورو ډېرو خلکو شاید تاسو ته هم پوښتنه پیدا شوې وي، چې مطالعه باید د شپې لخوا وشي او که د ورځې؟
ددې يوښتنې ځواب ساده نه دی. که څه هم ځینې روانپوهان سهار وخته او مازیګر مهال د مطالعې لپاره ښه وخت بولي؛ خو ځينې نور بیا وايي چې د مطالعې لپاره هر وخت مناسب دی؛ مګر په دې شرط، چې انسان باید ذهناً مطالعې ته اماده اوسي. له دې څخه معلومېږي، چې د مطالعې وخت د انسان د ژوند ډول او شخصیتي جوړښت ته په کتو توپیر کوي. ځينې خلک د شپې لخوا، ځينې د ورځې او بعضي په نورو وختونو کې ښه مطالعه کولای شي.
نو دې پایلې ته رسېږو، چې د ټولو انسانانو لپاره د مطالعې یو ځانکړی وخت په ګوته کول نامناسب کار دی. یعنې تاسو باید خپل ذهن او شخصیتي ټايپ پخپله وګورئ او معلومه کړئ، چې په کوم وخت کې ښه مطالعه کولای شئ. ددې لپاره چې معلوم یې کړئ، تاسو د مطالعې یوه ازمايښتي دوره ترسره کړئ. یعنې د ورځې ـ شپې په بېلابېلو وختونو کې مطالعه وکړئ او پایله یې سره مقایسه کړئ. هر وخت مو چې ښه زده کړه کولای شوه، هماغه وخت ستاسو لپاره مناسب دی.
دویــم| ناسته که ملاسته؟
تاسو به هم لیدلې وي، چې ځينې خلک په ملاسته مطالعه کوي او ځینې نور بیا کښېني او کتاب لولي. څه فکر کوئ کوم یو به غوره وي؟ روانپوهان پر دې باور دي، چې د ښې مطالعې لپاره ناسته شرط ده. په دې برخه کې دوی ځينې نورې لارښوونې هم لري.
- پر سخته ځمکه او یا هم پر فرش کښېنیئ. یعنې پر نرمې توشکې او یا هم کوچ ښه مطالعه نه کېږي.
- که د مطالعې لپاره ځانګړې چوکۍ وپېرئ لا ښه مطالعه کولای شئ.
- هڅه وکړئ، نېغ کښېنئ.
- په داسې شکل کښېنئ، چې تاسو راحت یئ.
- ډېر مه خوځېږئ.
درېـيم| مړه ګېډه یا تشه؟
د مطالعې لپاره بله پوښتنه دا ده، چې انسان باید په څه ډول حالت کې مطالعه وکړي؟ لومړی خواړه که مطالعه؟
په دې برخه کې هېڅ ستونزه نشته. یعنې تاسو کولای شئ چې په هر وخت کې مطالعه وکړئ؛ خو روانپوهان بیا وايي چې له خوړو وړاندې مطالعه به غوره وي. البته دوی پر دې باور دي، چې له خوړو وروسته مطالعه سمه ځکه نه وي، چې انسان راحت شي او شاید استراحت ته یې زړه وشي. یا هم کېدای شي نورې ناکرارۍ په مطالعه کې خنډ واقع کړي. مګر په ټوله کې ویلای شو، چې په دې برخه کې دې ته وګورئ، چې په کوم حالت کې تاسو راحت یئ. بیا هماغه انتخاب کړئ.
څلورم| شور که چوپتيا؟
تاسو به لیدلي وي، چې ځينې خلک له شورماشوره په ډک ماحول کې ناست وي او په ښه خوند مطالعه کوي او ځينې نور بیا د مرغۍ "پر" هم نه شي زغملای. نو خبره جوته ده. په دې برخه کې هم ستاسو شخصیتي او رواني جوړښت مهم دی. که په هر حالت کې تاسو مطالعه کولای شئ، کوئ یې. مګر روانپوهان آرامي د مطالعې لپاره ګټوره بولي. له دې څخه موخه دا وي، چې خبرې، د ګاډو هارنونه، د ماشومانو چیغې او نورې مزاحم کوونکې پدیدې د انسان فکري تمرکز ګډوډ نه کړي. له دې پرته بله کومه خبره نشته.
پنــځم| مسلسله که وقفه يي؟
ځينې خلک پر له پسې ساعتونه ـ ساعتونه مطالعه کوي او ځینې نور بیا لس دقیقې هم نه شي کښېناستلای. په دې برخه کې باید ومنئ، چې که دقیقه مطالعه کوئ دواړه حالاته سم دي؛ خو که مسلسله مطالعه کوئ او دقیقه نه وي، هېڅ ګټه به و نه مومئ. زموږ لارښوونې دا دي، چې:
- لږ ولولئ، سم ولولئ.
- وقفه وکړئ.
- د مطالعې په منځ کې څو شېبې وقفه بېله کړئ. قدم ووهئ، چای وڅښئ او یا هم سندره واورئ.
- که بیا هم مسلسله مطالعه کولای شئ، نو دقت هېڅکله مه هېروئ.
شـپږم| تیاره که رڼا؟
د مطالعې لپاره روښنايي (رڼا) ډېره مهمه ده. هڅه وکړئ داسې موقعیت وټاکئ، چې د کتاب توري سم او واضح ولیدلای شئ. روانپوهان پر دې باور دي، چې په واضح ډول د کتاب توري لیدل له تاسو سره مرسته کوي، چې مطالب ذهن نشین شي او تر ډېره مو په حافظه کې پاتې شۍ. که د شپې لخوا مطالعه کوئ، کوښښ وکړي، چې یو "Study light" ولرئ.