د ارګ لنډه تاریخچه

ژباړه ـ ریاض مقامزی 

هر هېواد ځينې ځانګړي تاریخي ځايونو او ودانۍ لري، چې د هېواد ټول وګړي پرې وياړي. افغاستان هم ځانته مهم تاريخي او ارزښتمن ځايونه لري، چې یو له دې ځايونو د ولسمشرۍ ماڼۍ (ارګ) دی. تاسو به په دې لیکنه کې د ارګ اړوند ځینې مهم معلومات ولولئ.

ارګ

شاهي ارګ یا د ریاست جمهورۍ ارګ په افغانستان کې د ولسمشر د اوسېدو او کار ځای دی، چې په کابل کې موقعیت لري. ولسمشر له همدې ماڼۍ د هېواد ټولې چارې ارزوي او سمبالوي. د جمهوري نظام تر جوړېدو وړاندې ارګ یوازې د سلطنتي کورنۍ د اوسېدو او کار ځای وو. ددې لپاره، چې د ارګ په اړه لا ډېر پوه شو، ځينې نور مهم معلومات په دې ډول دي.

لنډه تاریخچه

کابل یو تاریخي ښار دی، چې د نړۍ لویو پاچاهانو پکې قدمونه ايښي دي. په پخوا وختونو کې کابل شپږ دروازې درلودې، چې هرې دروازې ځانته خپل نومونه لرل. له دې جملې یې دهمزنګ کندهاري دروازه، د سردار جهان خان دروازه، اسپینه دروازه لاهوري دروازه او ځينې نور د یادولو وړ دي، چې تر اوسه یې مشران نومونه په یاد لري. 

د عبدالرحمن خان له واکمنۍ وړاندې د شاه د اوسېدو لپاره کوم مناسب ځای نه و موجود. د پاچا د حکمرانۍ ځای په بالاحصار کې و. خو بالاحصار او ځينې نورې ودانۍ د افغان ـ انګلېس په جګړو کې زیانمن شوي وو.

نو کله چې امیر عبدالرحمن خان په په "۱۸۸۰م" کال کې واک ته ورسېد د اوسېدو او کار مناسب ځای یې نه درلود. پر همدې یې غور کاوه، چې پاچا باید د اوسيدو او کار مناسب ځای ولري. د داسې ځای لپاره یې د "ارګ" اوسنی موقعیت غوره وګاڼه. په ۱۲۹۹ قمري کال کې یې د ارګ نقشه جوړه شوه او په ۱۳۰۰ کې یې د جوړېدو چارې پیل شوې.

په ارګ کې لومړنۍ جوړه شوې ودانۍ کوتی باغچه نومېږي، چې د جوړېدو چارې یې په "۱۳۰۴ق" کې بشپړې شوې. په ارګ کې د ودانيو جوړولو لپاره ځينې تعمیراتي مواد له هند او بریتانيا څخه هم راوړل شوي دي. مګر ډېری مواد یې د خپل هېواد دي. د ارګ په جوړولو کې د کابل ډېری خلکو په داوطلبانه توګه هم برخه اخیستې وه. 

په اوس وخت کې چې چرته د ارګ موقعیت لري، په لومړيو کې یوازې یوه خاورینه دښته وه. په ځينو غاړو کې یې باغونه او زراعتي ځمکې هم درلودې. اوس "ارګ" د کابل په مرکزي برخه کې پروت دی. باید ووایو، د ارګ د جوړېدو چارې په مختلفو سیمو دورو کې دوام درلودلای دی. مګر د کلکاني په دوره کې د ارګ له چور سره ـ سره ځينو برخو یې سخت زیان هم ولیده. لا تر اوسه هم "ارګ" د افغانستان د واکمن د اوسېدو او کار ځای دی. 

په ارګ کې ځينې مشهور ځايونه او ودانۍ

• حرمسرای
• دلکشا ماڼۍ
• سلام خانې ماڼۍ
• د ارګ جومات
• د چارچنار ماڼۍ
• د دلکشا ماڼۍ د ساعت برج (منار)
• د ارګ برجونه
• د ارګ ځانګړې دروازه
• موزیم
• د ارګ کتابتون
• ګلخانې ماڼۍ
• غربي دروازه 
• سنګي ماڼۍ 
• دویم شمېره ماڼۍ
• د ارګ اداري ودانۍ
• الحاقیه ماڼۍ 
• شاهي دروازه