To start downloading books

Please sign in or create an account.

ابن عربي څوک و؟

ابن عربي څوک و؟

د اسلامي نړۍ لوړپوړی فلسفې عارف او عالم ابوبکر محمد ابن عربي چې په شېخ الاکبر او محی الدين هم مشهور دی، په لوېديخ کې د ابن افلاطون په نامه پېژندل کېږي. ابن عربي په کال  ۵۶۰ قمری کې د اوسنۍ اسپانيا په مورسيا کې د مخور صوفي او عالم علي بن محمد په کور کې زيږيدلی چې د نسب لړۍ يې حاتم طا يې ته رسېږي.

ابن عربي د  وحدت الوجود د ښوونځي بنسټ اېښودونکی دی. وروستني ستر متصوفين لکه حافظ، عراقي او نور د ابن عربي د ښوونځي لارويان وو.  او سنی تصوف د ابن عربي د هڅوپايله ده. د تصوف په اړه تر ټولو ستر دايرالمعارف د ابن عربي کتاب  ((فتوحات مکيه ))دي. دا کتاب  ((۴۰۰۰)) پاڼې لري او په ( ۵۶۰  )څپرکيو وېشل شوی دی. دا کتاب د تصوف په علم کې لوړ ځای لري. ابن عربي شاعر هم و. د ده د عارفانه نظمونو ټولګه ( ترحمان الشواق) په نامه خپره شوې ده چې نامتو انګريز ختيزپوه نکلسن په انګري ته ژباړلې ده.(۱۳: ۳۷).

د ابن عربي پلار د اندلس د حاکم ابو يعقوب يو سف سره ښې دوستانه اړيکې درلودې او په اشبيليه کې يې دولتي ماموريت درلود. په دې ډول ابن عربي خپلې لومړنۍ دودېزې زده کړې د تکړه او نوماندو استادانو په مرسته تر سره کړې. ابن عربي د ښه استعداد او ډېرو  زده کړو په مرسته په ځوانۍ کې ښه وځليد او خورا شهرت يې ترلاسه کړ. د پوهې او مالوماتو لمن يې ډېره پراخه شوه. ويل کېږي چې نوموړي به د علم په هره لړۍ او کړۍ کې له خپلو ښوونکو څخه ډېر ژر مخکې شو.

ابن عربي په ځوانۍ کې له پوهې او سلوک  سره مينه درلوده، په  ۲۱ کلنۍ کې (  ۵۸۰ س ) يې د طريقت نړۍ ته ګام کېښود. په دې ډګر کې لومړی کس چې ورسره مخامخ شو ابو جعفر احمد عريني و. ابن شېخ الشيوخ شعيب ابن حسن اندلسي ته چې په ابو مدين مشهور دی ډېره عقيده او درناوی درلود.(۱۳: ۳۸).

ابن عربي په ډېر لږ وخت کې د شهرت آسمان ته وخوت، د وخت نامتو او وتلي عالمان د نوموړي کتو ته وهڅيدل ابن عربي تصوف ته يو نوی فلسفې او نظري خوند او رنګ ورکړ. د نوموړي د عرفان بنسټ مينه او وحدت جوړوي. يانې حقيقت او هستي د خدای پاک ذات دی او د هغه نه پرته بل هېڅ حقيقت وجود نه لري ((ليس فی الدار غير ديار )). د نوموړي د فلسفې تصوف اغېزې په ابو سعيد ابوالخير، منصور حلاج او داسې نورو متصوفينو کې ليدل کېږي؛ خو د هغوې وحدت شهودي و نه وجودي، د وحدت شهودي د عارف د لارې پای هغه کيف دی چې له حقيقت نه پرته بل څه نه ويني چې هغه يوازې د خدای پاک ذات دی او د وحدت وجودي د عارف عقېده دا ده چې پرته د خدای د ذات نه بل هېڅ ذات او وجود د سره نشته ( لا موجود الله).

ابن عربي له وتلي او مشهور فيلسوف ابن رشد سره ليدلي دي، په عرفان کې يې د هغه د فلسفې نظر ستونزې ورته بيان کړې  دي چې د ابن رشد د ستاينې وړ وکرځېدې. په دې سربېره نوموړي له شېخ اشراق شهاب الدين سهروردي سره هم ليدلي ،.

ابن عربي ځينو افريقايې او آسيا يې هيوادونو لکه مراکش، تونس، مصر، بيت المقدس او عراق ته تللی، د مکې زيارت يې کړی اوڅه موده په دمشق او قونيه کې هم پاتې شوی دی.

د خپلو همدې سفرونو په لړ کې نوموړي له سترو متصوفينو، متکلېمېنو، متوکلېنو، فيلسوفانو او پوهانو سره وليدل، په خوب کې د خاتم الانبياء حضرت محمد (ص)  سره  د ملاقات وياړ ورپه برخه شو، خاتم محمدي ور وپېژندل شو، د دې تر څنګ د حضرت (ع) د مبارکي خرقې د اغوستلو فيض او وياړ يې هم ترلاسه کړ.(۱۳: ۳۹ ).

ابن عربي په کال  (۶۰۱ س) کې د قونيې د واکمن غوث الدين په بلنه قونيې ته ولاړ، حاکم د هغه ډېر قدردانی او درناوی وکړ او يوه ښکلې ماڼۍ يې د استوګنې له پاره ورکړه. کله چې يو فقېر ابن عربي ته ورغی او خير يې ځينې وغوښت؛ نو نوموړې ورته وويل چې نور څه خو نه لرم دا کور دې  په واک کې دی، دا ستا شو او دا کور يې سوالګر ته وبښه.

کله چې د قونيې حاکم غوث الدين انطاکيه محاصره کړه، ابن عربي خوب وليد چې ګواکې حاکم په دښمن بريالی کېږي: نو سم د لاسه يې د زيري په ډول يوليک ور واستاوه چې يو څو شعرونه هم پکې ليکل شوي و. په رښتيا چې وروسته حاکم ته برۍ ورپه برخه شو.

بيا ابن عربي د دمشق په لور وخوځيد چې د ژوند تر پايه هلته پاتې شو. دا هغه خای و چې نوموړي د خپل ژوند مهم پړاوونه  و وهل او لوړو مدار جو ته ورسېد. د خپل کتاب (( فتوحات))دويم ټوک يې هلته بشپړ کړ. ويل کېږي چې نوموړي به د خپل تاب پاڼې د خدای د کور په بام خورولې چې بارانونه يې ناسم ټکي له منځه يوسي؛ خو  يوکال وروسته ښکاره شوه چې هېڅ زيان يې نه و ليدلی. نوموړي خپل بل ارزښتناک کتاب ((فصوص الحکم)) په دمشق کې ليکلی دی. ابن عربي د فلسفې او تصوف عقايدو په لرلو د ځينېوديني پوهانو او عالمانو له خوا په کفر تورن شوی دی.

ابن عربي په حکمت، پوهه او فلسفه کې ډېر ارزښتناک اثار ليکلي دي، دا چې د نوموړي ليکنې ‌ډېرې فلسفې او د خورا تعمق  او تبحر نه ډکې دي ؛نو په اسانه سر برې نه  خلاصېږي د نوموړي ځينې آثار دا دي:

((مواقع النجوم، روح القدس، فتوحات مکيه، مقام القربة، الفهوانية ومنزل المنازل، فصوص الحکم، ترجمان الاشواق، رسالة الانوارفيما يمنح صاحب الخلوة من الاسرا، کتاب انشاء الدواير، کتاب التدبيرات الالهيه في اصلاالمملکه الانسانيه، کتاب مواقع النجوم و مطالع اهله الاسرار و العلوم، لا يعول عليه، د ابن عربي ديوان او داسي نور.....

ابن عربي په کال  ۶۳۸ س کې په دمشق کې د خپل ژوند په (۷۵)  کلنۍکې له نړۍ سره مخه ښه و کړه او د رښتيني نړۍ په لور و کوچېد. د ابن عربي آرام ځای په دمشق کې دی.

نه مـــــــــنم ! مـــــرګ انجام د هستۍ نه دی

خلاصيدل شراب په جام کې اختتام د مستۍ نه دی(۱۳: ۴۱ ).

جانس خان زړن

Related Articles

لنډه کیسه: ټکر

ټکر (لنډه کیسه) لیکواله: شکېبا نادري سړي نارې کړې: ــــ له بازاره خو به مو بل څه نه وي پکار؟ غوټۍ خبره ور غبرګه کړه: ـــ نه پلاره، هر څه شته. ټول چمتوالی نیول شوی، مېلمانه به هم اوس راورسېږي. غوټۍ له خوشحالۍ په جامو کې نه ځایېده، له المارۍ یې خپلې نوې جامې ور واخیستې، له موسکا په ډکه خوله یې په هېنداره کې د ځان ننداره کوله، غلي یې له ځان سره وویل:...

د شکسپير ژوند او فن

لیکنه ـ ریاض مقامزی د نوموړي بشپړ نوم ویلیام شکسپير (William Shakespear) دی. دی هغه نامتو لیکوال او متفکر دی، چې په نړۍ کې داسې لوستي خلک ډېر کم دي چې له نامه سره به یې اشنا نه وي. همدارنګه ویل کېږي، چې په انګلستان کې داسې کورونه بېخی لږ دي، چې د شکسپیر کتاب دې په کې پیدا نه شي. دی اصلا د انګلستان دی. خو وخت ناوخت یې په اړه ځينې عجیبې څرګندونې هم...

د لاچي روغتيايي ګټې

ژباړه ـ ریاض مقامزی که د کولچې، حلوا او یا نورو شیرینی بابو ډېر مينه وال یئ نو حتماً به پوهېږئ، چې لاچي د یادو توکو خوند څومره زیاتوي. همدارنګه لاچي چايو ته هم یو ځانګړی خوند ورکوي. لاچي له زعفرانو او وانیل وروسته په ټوله نړۍ کې ډېر زیات خوښوونکي لري او د قیمت په لحاظ هم په درېيمه درجه کې ځای لري.  دا به بده نه وي، که پوه شئ، چې لاچي یوازې خوړو...

Recommended Articles

که دا عادتونه خپل کړئ له غربت څخه خلاصېږئ!

لیکنه ـ ریاض مقامزی دا به سمه خبره وي، چې شتمني له قسمت سره تړلې ده؛ خو دا خبره هم هېڅکله غلطه نه ده، چې ستاسو عادات په دې برخه کې رغنده رول لري. که تاسو هر څومره ډېرې پیسې ولرئ؛ مګر پر مصرف، پانګونې او نورو لاروچارو پوه نه شئ ډېر ژر به مو غربت د کور تر دروازو ورسېږئ. یا که ډېر غریب هم یئ؛ مګر دا لارښوونې عملي کړي، نو ډېر امکان شته، چې له غربت څخه...

په ځوانۍ کې د ويښتانو سپينېدل او درملنه

د ويښتانو سپينېدل اکثراً د زړښت معنا ورکوي نو ځکه خو انسان د خواشينۍ احساس کوي؛ مګر دا لا ډېره خواشينوونکې وي، چې په ځوانۍ کې مو ويښتان سپين شي. په طبیعي توګه د سپين پوستو ويښتان نسبت تورپوستو ته ژر سپینېږي. معمولاً په سپين پوستو کې د ويښتانو سپينېدل د ژوند د څلورمې لسیزې په لومړيو کې پيلېږي، مګر په نورو نژادونو کې دا حالت د څلورمې لسیزې په وروستيو...

اعصاب په کومو شيانو کمزوري کېږي

د انسان په وجود کي اعصاب تر ټولو مهمه برخه ده، د انسان ټولي چاري او فعالیتونه د همدغي ناحیې څخه کنټرولېږي.لاندي ځیني مهم ټکي دي چي په پام کي نیول یې د ذهن په سالم ساتلو کي مرسته کو. - د سهار چای نه چیښل:هغه خلک چې د سهار چای نه چیښي په بدن کي یې د شکري اندازه راکښته کېږي، په نتیجه کي یې دماغ ته په کافي اندازه مواد نه ور رسېږي او دماغ کمزوری کېږي....