د تګ راتګ عامه لارو اصول
عمران اختر
یو فوټ پاټ ، چې د سړک غاړې یا فرش په نوم هم پیژندل کیږي ، د پیاده تلونکو لپاره ټاکل شوې لاره یا پیاده لاره ده چې په خوندي ډول پکې تګ راتګ وکړي او د موټرو ترافیک څخه جلا شي. دا معمولا د سړک یا کوڅې په څنګ کې موقعیت لري او د خلکو لپاره د تګ راتګ، او همدارنګه د قدم وهلو اسانه لار پخاطر ډیزاین شوې وي. فوټ پاټونه عموما پاخه شوي او ممکن اضافي ځانګړتیاوې ولري لکه کربس، ریمپ، او د پیاده رو نښانونه ترڅو په اسانه د لاسرسي وړ وي او پیاده تګ کې مرسته وکړي. عامه لارې د پیاده تلوونکو خوندیتوب ته وده ورکولو، د وسایطو سره د ټکر کمولو، او په ښاري سیمو کې د پیاده تلونکو لپاره د اغیزمن او منظم حرکت اسانتیا کې مهم رول لوبوي.
پیاده روونه په ښاري سیمو کې د خوندي او منظم پیاده تګ په یقیني کولو کې مهم رول لوبوي. دلته ځینې وړاندیزونه شته چې څنګه خلک کولی شي په عامه لارو کې تګ راتګ وکړي ترڅو د ټکرونو او غلط فهمۍ مخه ونیول شي، او د همغږي رامنیځته کول کې مرسته وکړي:
ښي خوا ته ولاړ شئ: په هغه هیوادونو کې چې خلک د سړک ښي خوا ته موټر چلوي، معمولا سپارښتنه کیږي چې د عامه لارو ښې خوا ته ولاړ شي. دا د پیاده تګ راتګ اسانه جریان ته زمینه سازي کوی او د ټکر امکانات کموي.
د تللو مناسب سرعت ساتل: په اعتدال سرعت سره تلل په عامه لارو کې د تګ راتګ بهیر منظمیږي . د ډیر ورو تګ څخه ډډه وکړئ، ځکه چې دا کیدای شي د نورو د تیریدو مخه ونیسي، د خفګان، تکلیف او احتمالي ټکرونو لامل کیږي.
د خلکو د تګ راتګ مسیر په اړه فکر وکړئ: په عامه لارو کې د تګ راتګ پر مهال د نورو مسیر ته درناوی وکړئ. نورو ته له نږدې تګ څخه ډډه وکړئ پرته لدې چې اړتیا اووسې، ځکه چې دا کولی شي د ناراحتۍ، تکلیف ورکولو، ځنډ سبب او غلط فهمۍ لامل شي.
مناسب لینونه وکاروئ: په عامه لارو کې یا هغه څوک چې ټاکل شوي لینونه لري، هغه نښانونه یا نښې تعقیب کړئ چې دا ښایي چې چیرته تګ وکړئ. دا د نظم ساتلو کې مرسته کوي او د غیر ضروري نښتو مخه نیسي. مګر په افغانستان کې په عامه لارو کې دا ډول د تګ راتګ لینونه په ډيرو کمو ځایونو کې شتون لري، اما ددې په هکله عامه پوهاوې هم شتون نلري.
له خپل چاپېریال څخه خبر اوسئ: د تګ راتګ پر مهال له خپل چاپېریال څخه خبر اوسئ. د ګډوډۍ څخه ډډه وکړئ لکه د تلیفون ډیر کارول، په لارو کې روغبړ کول، په عامه لارو کې ودریدل، ځکه چې دا کولی شي د نورو سره د ټکر یا غلط فهمۍ سبب شي.
د سیګنال اراده: که تاسو اړتیا لرئ چې سمت بدل کړئ یا ناڅاپه ودریږئ، نو دا لازمه ده چې د لاس پر اشارو یا لفظي اشارو څخه کار واخلئ ترڅو ستاسو اراده په ګوته کړي. ددې سره خلکو ته ستاسو حرکتونه او ارادي روښانه کیږي او د هغې مطابق تنظیم کیږي تر څو د ټکرونو یا غلط فهمۍ امکانات کم کړي.
درنښت او احترام ښکاره کړئ: ښه اخلاق وکاروئ او د پیاده تلونکو سره يې په پام کې ونیسئ. د اړتیا په وخت کې نورو ته احترام وکړئ، په ځانګړې توګه هغو کسانو ته چې د تللو ستونزه لري، مشران، معیوب، معلول او بې توانه خلکو سره مرسته وکړئ. د مهربانۍ کوچني عمل هم د خوښۍ احساس او په ټولنه کې ښه شخصیت رامنیځته کولو کې مرسته وکړي.
په نرمۍ سره اړیکه ونیسئ: که چیرې تاسو په ناڅاپي توګه له یو چا سره ټکر وکړئ یا ځان په ګڼه ګوڼه کې ومومئ، په نرمۍ سره بخښنه وغواړئ او پرمخ ولاړ شئ. د آرام او درناوي چلند ساتل د ټکرونو او غلط فهمیو په کمولو کې مرسته کوي.
د عامه لارو اصول تعقیب کړئ: مختلف کلتورونه او هیوادونه ممکن د تګ راتګ لپاره ځانګړي نورمونه او مقررات ولري. د دې دودونو سره ځان اعیار کړئ ترڅو پر دې پوه شئ چې په مختلفو ځایونو کې د عامه لارو تګ راتګ په څه ډول دي. ددې ګټه دا ده چې د عامه لارو اصول به تاسې ته د ټکرونو او غلط فهمیو څخه وژغوري.
په یاد ولرئ، هدف دا دی چې په عامه لارو کې تګ راتګ د هرچا لپاره د خوندي او بې له خطره تلولو تجربه رامینځته کړي. د دې وړاندیزونو په پام کې نیولو سره او د نورو لپاره په پام کې نیولو سره، ټکرې او غلط فهمونه کم کیدی شي، همغږي وده او د پیاده تګ راتګ اغیزمن کیدلای شي، چې په پایله کې به په عامه لارو کې د خلکو تګ راتګ کې خنډ، ټکرې او غلط فهمې شتون ونلري.
